X-Men - grupa superbohaterów stworzona przez Stana Lee i Jacka Kirby'ego. Zadebiutowali w X-Men #1 we wrześniu 1963 roku. Z biegiem lat zaczęły pojawiać się komiksy z X w nazwie, seriale animowane, filmy fabularne oraz gry.
Komiks X-Men został wymyślony przez Stana Lee w roku 1963. Wtedy w składzie X-Men (trenujących i mieszkających w Instytucie Xaviera) mogliśmy zobaczyć takie postacie jak: Cyklop, Bestia, Marvel Girl (później Feniks), Iceman i Anioł. W nr 49 pojawiła się Polaris, a w nr 54 Havok, brat Cyklopa. Po numerze 66 seria została zawieszona. W latach 1970-1975 wskrzeszono ją w postaci przedruków starych zeszytów. Ich popularność była na tyle duża, że zdecydowano się na kontynuację. W Giant-Size X-Men #1 Profesor Xavier rekrutuje grupę nowych
Charles Xavier twórca drużyny X-Men
mutantów, aby uratowali oryginalnych X-Men uwięzionych przez żyjącą wyspę Krakoę. W jej skład wchodzą: Storm, Wolverine, Kolos, Nightcrawler, Sunfire, Thunderbird i Banshee. W pierwszym numerze nowej serii - #94 grupę opuszczają Sunfire i oryginalni X-Men z wyjątkiem Cyklopa. W późniejszych przygodach prawdziwa Jean Grey została zastąpiona kosmiczną istotą zwaną (Feniks). W X-Men wystąpili także: Rogue, Shadowcat, Gambit, Jubilee, Dazzler, Bishop, Cable, Cannonball, Psylocke, Emma Frost, Longshot, X-23, Northstar oraz wielu innych. Komiks współtworzyli: Stan Lee, Chris Claremont, John Byrne, Scott Lodbell, Jim Lee, Fabian Nicieza i inni.
Mutanci
Profesor X
Prawdziwe imię i nazwisko; Charles Francis Xavier
Zdolności; Charles jest najpotężniejszym telepatą na Ziemi. Posiada szeroki wachlarz mocy psionicznych m.in. jest w stanie czytać w myślach, kasować wspomnienia, kontrolować umysły innych.
Powiązanie z grupami; X-Men, Illuminati, Generation X, New Mutants, Starjammers, Cadre K
Zdolności; Absorbuje otaczającą go energię (np. światło słoneczne, elektryczność) w celu wytworzenia wiązki promieni laserowych o niszczącej mocy, którą wystrzeliwuje z oczu. Ponieważ w dzieciństwie uległ wypadkowi nadwyrężając swoją moc, by ją kontrolować musi nosić specjalny wizjer.
Powiązanie z grupami; X-Men, X-Factor, X-Terminators
Zdolności; Jean posiada szeroki wachlarz mocy telepatycznych i telekinetycznych. Potrafi m.in. czytać oraz przechowywać (i wysyłać własne) myśli oraz manipulować ludzkim ciałem poprzez umysł. Dzięki telekinetycznym zdolnościom może lewitować oraz unosić inne przedmioty. Jej moce pozwalają jej także generować fale wstrząsowe i różnego rodzaju osłony.
Powiązanie z grupami; X-Men, X-Factor, X-Terminators, The Twelve
Zdolności; Beast w swej pokrytej futrem formie posiada wyjątkowo duże stopy i dłonie z palcami zakończonymi ostrymi pazurami. Posiada także nadludzką siłę, zręczność, wytrzymałość, szybkość oraz niezwykłą inteligencję (jest naukowcem). Do mutagenicznych mocy Beasta zalicza się także wyczulone zmysły, "kocią" noktowizję oraz ograniczone zdolności samoleczenia.
Powiązanie z grupami; X-Men, X-Factor, Avengers, Defenders, Rejects, The Brotherhood Of Evil Mutants
Prawdziwe imię i nazwisko; Warren Kenneth Worthington III
Zdolności; Posiada skrzydła o rozpiętości prawie pięciu metrów. Mutagenicznie poprawiona fizjologia daje Warrenowi ponadprzeciętną siłę, zwinność, wzrok, zręczność, prędkość oraz wytrzymałość. Jego ciało jest w pełni przystosowane do lotu. Na przykład jego kości są pneumatyczne (czyli wypełnione powietrzem), ciało praktycznie pozbawione tłuszczu, a tkanka mięśniowa nadzwyczajnie rozwinięta. Poprzez badania genetyczne Apocalypse jego skóra przybrała niebieski kolor, a normalne skrzydła zastąpiły biometaliczne. Z biegiem czasu jednak opierzone skrzydła wyrosły ponownie, rozkruszając metalowe. Modyfikacje Apocalypse umożliwiły także Warrenowi lot na dłuższe dystanse bez robienia przerw.
Powiązanie z grupami; X-Men, Champions, Defenders, X-Factor, X-Terminators, Horse of Apocalypse
Zdolności; Kontrolowanie lodu: przemiana ciała w lód, tworzenie lodowych formacji z wilgoci w powietrzu, a także błyskawiczna podróż z wykorzystaniem cząsteczek wody w dużych zbiornikach.
Powiązanie z grupami; X-Men, Champions, Defenders, X-Factor, X-Terminators, The Twelve
moc: kontrolowanie pola magnetycznego umożliwiające manipulację wszelkimi metalowymi przedmiotami.
opis: przyrodnia siostra Ouicksilvera i Scarlet Witch oraz córka Magneto.
Druga generacja X-Men
Oryginalna seria odniosła sukces, więc autorzy postanowili nieco zmienić założenia i rozwinąć zespół. Wydanie specjalne "Giant Size X-Men #1" żegnało większość oryginalnego zespołu (oprócz Cyklopa) i wprowadzało nowych bohaterów.
moc: wysuwane z każdej dłoni trzy kościane pazury, samoleczenie, które pozwoliło na pokrycie szkieletu (łącznie z pazurami) najtwardszym znanym stopem metalu - adamantium, wyostrzone zmysły (słuch i węch), odporność na alkohol i trucizny.
opis: tajemniczy, morderczy, niemal niezniszczalny.
poprzednie pseudonimy: Weapon X, Logan, Śmierć V
Urodzony w 1837 r. Jeszcze w tamtym okresie miał zwykłe kości, dopiero w późniejszych latach zyskał szkielet z adamantanu. W komiksie był uznawany za najstarszego mutanta na ziemi. W następnych odsłonach X-Menów pałeczkę oddaje Apocalypsowi, który ma ponad 2000 lat.
moc: teleportacja, akrobatyczna zwinność, zdolność przyczepiania się do ścian, ogon i trzy palce u rąk oraz 2 u nóg, ciemne futro na całym ciele, żółte oczy.
opis: przy teleportacji zostawia siarczany dym i dźwięk "Bamf!", mimo diabelskiego wyglądu został księdzem, choć miał już córkę Nocturne, która należy do Nowych Mutantów i angielskiej grupy Excalibur.
moc: przejmowanie energii życiowej i wspomnień ludzi, w przypadku mutantów również mocy, po trwałym wchłonięciu mocy Miss Marvel również supersiła, latanie i wytrzymałość.
opis: uniemożliwiony kontakt fizyczny z ludźmi jest dla niej prawdziwą zmorą
w filmie X-Men 3 wzięła "odtrutkę" na mutacje genetyczne mutantów i straciła swoje moce za cenę kontaktu fizycznego.
moc: ładuje drobne przedmioty (zwykle karty do gry, ale też kamyki itp.) energią kinetyczną; tak naładowany przedmiot przy zderzeniu z innym przedmiotem – wybucha.
opis: były włamywacz, członek gildii złodziei, kochanek Rogue.
moc: zdolności telepatyczne, możliwość skoncentrowania energii psionicznej w sztylet psioniczny, którym, uderzając w głowę przeciwnika pozbawia go przytomności.
opis: piękna Angielka o fioletowych włosach, w ciągu swej kariery w X-Men przechodzi wiele przeobrażeń w sferze wyglądu, psychiki, zachowania oraz używanych mocy.
Przez zespół przewijało się też wiele innych postaci, które w różnych adaptacjach odgrywały mniejsze lub większe role, między innymi: Jubilee, Forge, Dazzler, Cable, Bishop i inni. Zdarzało się, że w szeregi X-Men wstępowali dawni wrogowie, jak Magneto, Juggernaut czy White Queen.
prawdziwe imię: Max Eisenhardt[1], w wersjach filmowych i niektórych komiksach jako Eric Lensherr[2]
moc: kontrola nad każdym polem magnetycznym. Magneto był jednym z najpotężniejszych mutantów, w wyniku działań swej córki Wandy stracił moc.
opis: przyjaciel i zarazem wróg Xaviera, geniusz genetyki, opowiada się za walką mutantów o dominację nad ludźmi, jest Żydem lub Polakiem żydowskiego pochodzenia[potrzebne źródło]
moc: zmiana ciała, ubioru i głosu, zdolność upodobnienia się do dowolnej osoby.
opis: tajemnicza, mordercza, ambitna, ma niebieską skórę i czerwone włosy; w filmie jest naga, ma niebieskie łuski okrywające niebieskie ciało, czerwone włosy zaczesane do tyłu, "kocie" oczy; w komiksie – ma biały strój z motywami czaszek, czasami czarny dwuczęściowy strój z kurteczką, rozpuszczone włosy. Biseksualna matka Kurta.
moc: pochodzenie magiczne (Klejnot Cyttorak) – niezwykła siła, niezniszczalność, możliwość obejścia się bez tlenu, pożywienia, wody.
uzbrojenie: zbroja, hełm chroni jego głowę, ponieważ jest wrażliwy na ataki psychiczne, posiada bardzo wytrzymały strój i kask chroniący przed uszkodzeniem głowy i telepatią.
opis: przyrodni brat Xaviera, obecnie nie posiada już Klejnotu, przez co jego moc i siła spadły, jest członkiem New Excalibur. Aktualnie Jaggernautem jest Colossus.
moc: kontrolowanie ognia; nie potrafi go stworzyć, ale nawet z małej iskierki może wytwarzać ogień potężny i ogromny. Potrafi kontrolować gęstość i objętość płomienia oraz moc oparzenia. Sam jest nieczuły na ogień oraz jego żar.
moc: umiejętność kontrolowania każdej komórki swojego ciała, co np. umożliwia mu zmienianie kształtów czy rozmiarów. Posiada też umiejętności lewitacji, teleportacji, niezniszczalności. Wyróżnia się też niezwykłą siłą oraz zdolnością emitowania promieni plazmy z rąk.
opis: żył on w dawnych czasach, postępuje w myśl zasady, że przetrwać mogą jedynie najsilniejsi.
prawdziwe imię: Dominic Petros, w kreskówce X-Men Ewolucja Lance Alvers.
moc: umiejętność generowania z czubków palców energii sejsmicznej, kontrola nad ziemią i możliwość jej formowania.
opis: przyjaciel Pyro (John Allerdyce). Skory do kłótni.
Scarlet Witch ("Szkarłatna Wiedźma")
prawdziwe imię: Wanda Django Maximoff
moc: zdolności manipulacji energią powiązane z mistycznymi energiami Góry Wundagore pozwalają Wandzie tworzyć pociski oraz pola zakłócające miejscowo rachunek prawdopodobieństwa powodujące tym samym nieprawdopodobne wydarzenia. Szkarłatna Wiedźma potrafi także wykorzystywać swe zdolności do lewitacji, manipulacji otaczającej ją magii oraz kontroli nad siłami natury.
opis: córka Magneto była jednym z najpotężniejszych mutantów na świecie, w wyniku załamania nerwowego pozbawiła mocy 90% mutantów, w tym siebie. Należała do Avengers i Brotherhood of Mutants. Zakochana w Visionie i Wonder Manie.
White Queen ("Biała Królowa")
prawdziwe imię: Emma Frost
moc: zdolności telepatyczne, umiejętność przekształcania ciała w diament.
opis: należała do Hellfire Club, zakochana w Cyclopsie.
prawdziwe imię: Mortimer Toynbee, w kreskówce X-Men: Ewolucja nazywa się Todd Tolanski
moc: wygląd i zachowanie jak ropucha (ma np. długi język)
opis: w grze X-men Legends 2 i serialu X-Men Ewolucja pała uczuciem do Wandy Maximoff.
Destiny
Prawdziwe imię: Irene Adler
moc: potrafi przewidzieć przyszłość
opis: przyjaciółka Raven Darkholme, była z nią w homoseksualnym związku.
The Brotherhood of Evil Mutants (Bractwo Złych Mutantów), formacja założona przez Magneto, oprócz Mystique, Scarlet Witch i Pyro, jej członkami byli: Avalanche, Blob, Toad, Sabretooth, Destiny, Quicksilver, Mastermind (moc: wytwarzenie bardzo realistycznych iluzji) i wielu innych. Skład zmieniał się w czasie i jest zależny od adaptacji.
Powracającymi wrogami X-Men są również: Mister Sinister (Nathaniel Essex, "Pan Złowieszczy"), Mojo, Hellfire Club ("Klub Ognia Piekielnego"), Reavers ("Rozbójnicy"), The Acolytes ("Akolici"), i wielu innych.
Serie komiksowe
Oryginalna seria "X-Men", która od 142 numeru zmieniła nazwa na "Uncanny X-Men" ukazuje się od 1963 roku do dziś (ponad 500 numerów). Przez lata powstawały nowe serie bezpośrednio związane z UXM: "New Mutants", "X-Men", "X-Force", "X-Factor" i inne, razem tworząc przebogate uniwersum Marvela. W Polsce, dzięki wydawnictu TM-Semic, ukazywały się wybrane numery głównie z "Uncanny X-Men" i "X-Men" (opublikowano 53 numery) oraz "Ultimate X-Men" (8 numerów, alternatywne przygody odmłodzonych i unowocześnionych bohaterów) i "New X-Men" (4 numery, kontynuacja " X-Men vol.2") dzięki wydawnictwu Axel Springer (seria Dobry Komiks). Aktualnie po polsku ukazuje się seria "Astonishing X-Men", wydawana przez Mucha Comics.
Adaptacje
Seriale animowane
Pierwsza próba adaptacji w postaci filmu rysunkowego nie odniosła sukcesu, dopiero serial produkowany przez telewizję Fox (X-Men: The Animated Series) dotarł do widzów na całym świecie (w tym również do Polski). Serial utrzymywał stały skład zespołu (Cyclops, Beast, Storm, Wolverine, Rogue, Gambit, Jean Grey i Jubilee), pozostałe postacie traktując jako epizodyczne. Trzecią adaptacją rysunkową była czterosezonowa seria "X-Men Evolution", produkowana przez Warner Brothers, która stawiała sobie za zadanie napisanie od zera historii X-Men, z naciskiem na odmłodzenie, przedstawiając historię grupy nastoletnich mutantów. Najnowsza adaptacja to Wolverine and the X-Men, opisuje przygody Wolverina jako lidera X-Men'ów. Początkowo do grupy należeli Bestia oraz Wolverine. Serial na razie nie jest emitowany w Polsce.
Filmy kinowe
Adaptacje filmowe, produkowane przez 20th Century Fox, reżyserowane przez Briana Singera przyniosły milionowe zyski. W kolejności powstania są to:
X-Men (2000) – pokazuje historię luźno związaną z komiksem, raczej nastawioną na przedstawienie bohaterów widzom. X-Men występują w składzie: Cyclops, Jean Grey, Storm, do nich dołączają Wolverine i Rogue. Wiele postaci pokazanych jest jako drugoplanowe, jako uczniowie szkoły Xaviera (Iceman, Shadowcat). Prowadzone przez Magneto Bractwo to: Mystique, Sabretooth i Toad.
X-Men 2 (2003) – przybliża przeszłość Wolverine'a, rozwijając rolę niektórych bohaterów (Iceman) i prezentując nowych (Nightcrawler, Pyro, Collosus), więcej postaci pojawia się w tle (Siryn).
X-Men: Ostatni Bastion (2006) – nawiązuje do komiksowej Sagi Mrocznej Feniks (Dark Phoenix Saga) i do znanego fanom komiksu "leku" powstrzymującego mutacje. Nowo wprowadzone postacie to między innymi Bestia, Shadowcat i Anioł po stronie X-Men oraz Juggernaut, Callisto (w zmodyfikowanej wersji) i cała rzesza mutantów po stronie Magneto. Znane z wcześniejszych części postacie pokazane są w innym świetle, rozwija się ich charakter i moce. Nasycenie emocjonalne filmu jest wyraźnie większe, podobnie jak ilość efektów specjalnych.
X-Men Geneza: Wolverine (2009) – sięga do początków historii mutantów, przed zaistnieniem organizacji Xaviera i Magneto. Jako bohater pierwszoplanowy występuje Wolverine, w tle pojawiają się również sceny z przeszłości innych znanych z cyklu postaci (Cyclops, Blob, Sabretooth, Gambit).
Wolverine (2013) - Dalsze losy Logana po śmierci Jean. Wolverin zostaje wplątany w rodzinną intrygę człowieka, którego uratował w czasie II wojny światowej. Stacza pojedynek z Silver Samuraiem oraz traci adamantowe pazury.
